Inwestycje, nakłady gospodarcze zmierzające do tworzenia i powiększenia środków trwałych (definicja najczęściej stosowana); bywają także definiowane Jako: „środki przeznaczone na rozszerzoną reprodukcję funduszów trwałych gospodarki narodowej”; „całokształt nakładów związanych z tworzeniem nowych, rekonstrukcją i odbudową istniejących obiektów zarówno produkcyjnych, jak i nieprodukcyjnych majątku trwałego”. Rozwijając definicję i. w ujęciu ekonomii marksistowskiej, należy podkreślić, że istotą nakładów gospodarczych Jest połączenie — pracy, środków pracy i przedmiotów pracy; zużycie tych elementów powinno być Jak najbardziej celowe, tj. przyczynić się do stworzenia lub powiększenia środków trwałych umożliwiających osiągnięcie odpowiednich efektów ekonomicznych. W gospodarce socjalistycznej oprócz ujmowania pojedynczych zjawisk inwestycyjnych dużo uwagi poświęca się Jednocześnie kształtowaniu całości procesu inwestycyjnego. Rozwój gospodarki narodowej musi mieć planowy charakter i powinna cechować go jak najdalej idąca celowość. Dlatego w działalności inwestycyjnej również zmierza się do podporządkowania całości zjawisk inwestycyjnych ustaleniom przyjętym w planach gospodarczych. Ustalenia te obejmują przede wszystkim określenie globalnej wielkości nakładów inwestycyjnych oraz ich struktury. Poziom i. rozpatrywany jest zawsze na tle rozmiarów i zasad podziału dochodu narodowego. Wysokość akumulacji rzeczowej, pomniejszonej o przyrost środków obrotowych i rezerw wyznacza ogólne granice i. netto. Plany wieloletnie i roczne zawierają zawsze jedną z centralnych decyzji polityczno-gospodarczych, jaką jest podział dochodu narodowego na część konsumowaną i akumulowaną, w tym na cele inwestycyjne; podział ten oznaczać może większe lub mniejsze tempo rozwoju gospodarki narodowej w danym okresie, przy odpowiednim kształtowaniu poziomu konsumpcji; na poziom ten mają wpływ i inne elementy, mimo że ustalenia dotyczące rozmiarów i. należy uznać za zasadnicze. Odrębny problem stanowi struktura nakładów inwestycyjnych; nakłady te przeznacza się w odpowiednim stosunku na wzrost produkcyjnych 1 nieprodukcyjnych obiektów majątku trwałego. Poszczególne działy i gałęzie gospodarki narodowej mają określony udział w globalnej sumie nakładów inwestycyjnych. Świadczy to o różnym tempie rozbudowy poszczególnych dziedzin gospodarki i odnosi się zarówno do bezpośrednio określonych wielkości inwestycyjnych w gospodarce uspołecznionej. Jak i do pośrednio normowanych rozmiarów i. w gospodarce nieuspołecznionej. Składa się to na ogólny obraz polityki inwestycyjnej prowadzonej w danym okresie; polityka ta wyznacza tempo rozbudowy całej gospodarki i jej poszczególnych części składowych, dążąc do proporcjonalności 1 harmonijności rozwoju oraz wykorzystania możliwości wzrostu gospodarczego w konkretnych warunkach danego okresu. Zjawiska Inwestycyjne kształtują się odmiennie w gospodarce uspołecznionej i nieuspołecznionej. Bezpośrednie metody polityki inwestycyjnej odnoszą się do 1. uspołecznionych, przy różnym Jednak stopniu zdecentralizowania odpowiednich decyzji inwestycyjnych. Natomiast skuteczność pośredniego oddziaływania na rozwój i. w gospodarce nieuspołecznionej jest różna w zależności od rozwinięcia pomocy finansowej lub też związanej z zaopatrzeniem oraz stworzenia przez państwo ogólnych warunków, sprzyjających wzrostowi i. prywatnych. W gospodarce socjalistycznej działalność inwestycyjna podejmowana Jest na podstawie ogólnej oceny skali i kierunków zamierzeń inwestycyjnych, a więc wstępnego ustalenia ogólnej celowości i., wynikającego z określonych w planie wieloletnim zadań produkcyjnych i usługowych. Następną zaś czynnością Jest ustalenie najbardziej ekonomicznego rozwiązania danego zamierzenia inwestycyjnego, przy zapewnieniu najwyższej Jego efektywności. Do podstawowych zasad planowania i., umożliwiających najwłaściwsze wykorzystanie środków inwestycyjnych, należą: 1. planowanie kompleksowe (tj. planowanie i. w ścisłym powiązaniu z planami produkcji i usług); 2. koncentracja nakładów inwestycyjnych; 3. techniczno-ekonomiczna efektywność i. (osiągnięcie Jak najwcześniej możliwie największych efektów produkcyjnych i usługowych przy możliwie najniższym nakładzie pracy społecznej); 4. stałe obniżanie kosztów wykonania i.; 5. rzeczowe planowanie i.; 6. stabilizacja ustaleń planu inwestycyjnego i rytmiczne Jego wykonywanie, w tym terminowa realizacja planu oddawania obiektów do użytku. Realność wyznaczonego przez plan poziomu i. zależy od zapewnienia odpowiednich środków oraz od zdolności wykonawczych biur projektowych i przedsiębiorstw budowlano-montażowych. W latach 1966—71 na plenarnych posiedzeniach KC PZPR podjęto wiele uchwał i szczegółowych postanowień związanych z określeniem kierunków polityki inwestycyjnej oraz z usprawnieniem procesu inwestycyjno-budowlanego. Zadania polityki inwestycyjnej łączyły się ściśle z ogólnymi założeniami rozwoju społeczno-gospodarczego ze szczególnym uwzględnieniem w ostatnich latach problematyki modernizacji gospodarki narodowej, przede wszystkim zaś unowocześnienia przemysłu i jego struktury. Na lata 1971—75 sformułowane zostały nowe wytyczne polityki inwestycyjnej, zmierzające do wydatnego przyspieszenia poprawy warunków życia ludności, m. in. przez poważne zwiększenie nakładów na rozbudowę przemysłu wytwarzającego artykuły spożycia (zwłaszcza przemysłu rolno-spożywczego i lekkiego) ora? budownictwa mieszkaniowego i komunalnego. W zakresie usprawnienia procesu inwestycyjnego zasadnicze posunięcia wiążą się z koncentracją i„ podniesieniem ich ekonomicznej efektywności oraz radykalnym skróceniem cyklów inwestycyjnych i budowlanych. Lepsza koordynacja działalności wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego stanowi główną metodę zapewnienia szybkiego i terminowego oddawania obiektów do użytku, przy odpowiednim obniżeniu kosztów ich realizacji. Ze skracaniem cyklów inwestycyjnych łączy się bezpośrednio problem osiągania projektowych zdolności produkcyjnych i usługowych w planowanych terminach. Również ten dział polityki inwestycyjnej, jakim jest skracanie okresu rozruchu i czasu dochodzenia do projektowych zdolności oraz terminowe zapewnienie przyrostu produkcji 1 usług z nowych 1., zmierza do wydatnego powiększenia ogólnej efektywności gospodarowania na tle wykorzystania rezerw w wyniku usprawniania procesu inwestycyjnego. Nowoczesność i wysoka jakość i., ich sprawna i szybsza realizacja, niższe koszty a wyższe efekty składają się na obecną politykę wykorzystania rezerw inwestycyjnych do bardziej dynamicznego i harmonijnego rozwoju. I. tworzą coraz nowocześniejszą bazę dla obecnego i perspektywicznego rozwoju, a jednocześnie przyczyniają się w wielu dziedzinach do bezpośredniego wzrostu poziomu warunków życia ludności. Zob. też: inwestycji efektywność, inwestycji efektywności wskaźnik.
