Samofinansowanie przedsiębiorstwa jest finansowaniem jego rozwoju z wygospodarowanych przez nie środków, a więc bez pomocy finansowej z zewnątrz. S. w gospodarce kapitalistycznej polega na inwestowaniu przez przedsiębiorstwo (firmę) kapitału pobranego głównie z wygospodarowanego zysku. Prowadzi to do zmniejszenia zysku przypadającego do podziału między właścicieli (wspólników, akcjonariuszy) przedsiębiorstwa i jednocześnie do zmniejszenia części zysku przypadającego w formie podatku na rzecz państwa. Państwo może zachęcać do s. stosując ulgi w opodatkowaniu zysków wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa na finansowanie inwestycji. Poza zyskiem, źródłem s. mogą być odpisy amortyzacyjne (-v amortyzacja) przedsiębiorstw. Przez określanie w przepisach podatkowych maksymalnych stawek odpisów amortyzacyjnych państwo oddziałuje na tempo reprodukcji majątku trwałego przedsiębiorstw. Szczególne znaczenie ma tu możliwość zastosowania przyspieszonych metod amortyzacji. Rozpowszechnienie s. w gospodarce kapitalistycznej jest wyrazem obrony przedsiębiorstw przed krępowaniem ich rozwoju przez banki i inne instytucje wielkiego kapitału, chociaż kwestionowana jest niejednokrotnie racjonalność inwestycji opartych na s. przedsiębiorstw. Pojęcie ,,s.” pojawiło się w gospodarce socjalistycznej mimo planowej centralizacji decyzji i funduszów inwestycyjnych w znaczeniu przeciwstawnym wyłącznemu finansowaniu rozwoju przedsiębiorstw ze scentralizowanych funduszów inwestycyjnych. W pierwszej połowie lat 50-tych polegało ono w Polsce, podobnie jak i w innych państwach socjalistycznych, na tym że przedsiębiorstwa przeznaczały na cele finansowania inwestycji (wyznaczonych centralnym planem) środki pochodzące z amortyzacji i niektóre inne, co zmniejszało finansowanie budżetowe inwestycji. W drugiej połowie lat 50-tych, w okresie decentralizacji systemu zarządzania, pojęcie „s.” uzyskało inne znaczenie, określało ono uprawnienia przedsiębiorstw do przeznaczania części zysku i amortyzacji na własne inwestycje. S. oznacza tu ograniczoną decentralizację zarówno funduszy, jak i decyzji inwestycyjnych. Istotną cechą s. stała się w tym przypadku samodzielność inwestycyjna przedsiębiorstw państwowych w granicach nagromadzonych przez nie w tym celu funduszy. Fundusze te nie mogą przekraczać dopuszczalnej w danych warunkach samodzielności inwestycyjnej przedsiębiorstw. Gdy ingerencja organów zwierzchnich przedsiębiorstw ogranicza swobodę wykorzystywania przez nie funduszy inwestycyjnych, s. staje się pozorne. Inwestycje objęte s. zostały ograniczone do mniejszych nakładów, związanych głównie z racjonalizacją procesu produkcyjnego oraz częściową renowacją i modernizacją urządzeń produkcyjnych przedsiębiorstw. Nie doszło natomiast do s. inwestycji rozwojowych przedsiębiorstw. Poza inwestycjami, s. odnosi się do przyrostu zapasów, nieodzownego dla rozwoju przedsiębiorstw. Państwo reguluje wielkość s. zarówno za pomocą planowych norm podziału zysku i odpisów amortyzacyjnych, jak i opodatkowania zysku przedsiębiorstw. W celu zabezpieczenia przedsiębiorstwom możliwości długofalowego programowania rozwoju dąży się do wprowadzenia niezmiennych w okresach kilkuletnich norm podziału. S. przedsiębiorstw socjalistycznych nie może prowadzić do wyłączenia ich działalności z kontroli bankowej. Kredyt bankowy (-<- kredyt inwestycyjny) często w praktyce uzupełnia środki nagromadzone z zysku i amortyzacji na cele rozwoju przedsiębiorstw, stając się ważnym instrumentem regulacji wielkości s. przedsiębiorstw (finansowanie inwestycji kredytem spłacanym z zysku lub amortyzacji przedsiębiorstw nosi niekiedy nazwę s. prospektywnego w odróżnieniu od s. retrospektywnego — z uprzednio nagromadzonych środków). Swoistym problemem jest s. przedsiębiorstw planowo-deficytowych i nisko- rentownych, opierające się głównie na środkach finansowych pochodzących z redystrybucji wewnątrzbranżowej oraz z dotacji budżetowych (uzupełnionych ew. kredytem bankowym). Dotacyjne s. przedsiębiorstw traktowane jest niejednokrotnie jako contradicto in adjecto, może mieć ono jednak znaczenie analogiczne do s. opartego na środkach własnych przedsiębiorstw, gdy wielkość tych środków jest regulowana za pomocą planowych norm podziału zysku i amortyzacji. Nagromadzone środki na równi w obu tych przypadkach wyznaczają zasięg swobody inwestycyjnej przedsiębiorstw.
