Środki trwałe

Środki trwałe, środki pracy i występujące w sferze nieprodukcyjnej przedmioty długotrwałego użytku. Cechy charakterystyczne ś.t.: 1. użytkowanie przez dłuższy okres, w czasie którego zachowują w zasadzie swoją materialną postać; 2. stopniowe zużywanie się, zależnie od cech fizycznych, intensywności eksploatacji (zużycie fizyczne) oraz od szybkości postępu techniczno-ekonomicznego (zużycie ekonomiczne); 3. jednorazowe odtwarzanie po pełnym zużyciu; 4. postępujące w miarę zużycia przenoszenie wartości na wytwarzane przy ich stosowaniu produkty (nie dotyczy przedmiotów długotrwałego użytku). Odtwarzanie i powiększanie stanu ś.t. następuje przez inwestycje. W celu uproszczenia procesów inwestycyjnych do ś.t. zalicza się tylko takie składniki majątkowe, które spełniają określone kryteria wartości (obecnie cena zakupu lub koszty wytworzenia ponad 10 tys. zł) i okresu użytkowania (obecnie ponad rok). Składniki majątkowe nie spełniające tych kryteriów wchodzą w skład -> środków obrotowych. Ze ś.t. wyłącza się także niektóre przedmioty i urządzenia, np. odzież specjalną, oprzyrządowanie maszyn, tymczasowe budynki i obiekty w budownictwie, przedmioty służące reklamie. Jednostką ś.t., stanowiącą przedmiot ich klasyfikowania, ewidencji i amortyzacji, jest obiekt inwentarzowy, tj. wyodrębniona pod względem rzeczowym całość spełniająca określone funkcje (np. pojedynczy budynek, budowla, maszyna, samochód). W jednostkach uspołecznionych ś.t. dzieli się na; produkcyjne (obsługujące sferę produkcji materialnej) i nieprodukcyjne (obsługujące ludność i sferę produkcji niematerialnej). W układzie rodzajowym rozróżnia się następujące, podstawowe zbiory ś.t.: budynki, budowle, kotły i maszyny energetyczne, maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania, maszyny, urządzenia i aparaty specjalne, branżowe, urządzenia techniczne, środki transportowe, narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, inwentarz żywy. Z punktu widzenia użytkowania rozróżnia się ś.t.: czynne, nieczynne trwale .lub czasowo i znajdujące się w likwidacji. Wielkość ś.t. może być ujmowana w jednostkach naturalnych, obrazujących wielkość, ilość lub moc określonego rodzaju obiektu, lub w jednostkach wartości. Ta ostatnia może przedstawiać wartość początkową (brutto, inwentarzową), odzwierciedlającą^ poziom cen, nabycia lub wytworzenia w okresie wykonywania inwestycji lub ich przeszacowania, odtworzenia, uwzględniającą poziom cen w momencie ustalania wartości majątku; bieżącą (netto), obrazującą wartość początkową pomniejszoną o wartość zużycia. Efektywność gospodarowania ś.t. określa się głównie za pomocą wskaźnika Ich produktywności (stosunek wartości produkcji czystej do wartości początkowej ś.t.), zyskowności (wielkość zysku na jednostkę wartości ś.t.) i zmianowości pracy.