Spółka, umowa, na mocy której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Celem tym może być prowadzenie przedsiębiorstwa. W takim przypadku s. jest formą prawną przedsiębiorstwa. Formą prawną większych przedsiębiorstw kapitalistycznych jest najczęściej s. akcyjna. W prawie polskim istnieją cztery rodzaje s.: s. cywilna unormowana przepisami kodeksu cywilnego i trzy rodzaje s. handlowych unormowane przepisami kodeksu handlowego — s. jawna, s. akcyjna i s. z ograniczoną odpowiedzialnością. Dwie ostatnie ze względu na strukturę nazwane są s. kapitałowymi. 1. S. cywilna — powstaje na podstawie umowy, na mocy której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia założonego celu gospodarczego przez działanie w określony sposób, przede wszystkim przez wniesienie wkładów. Mogą one polegać na wniesieniu własności rzeczy lub innych praw albo na świadczeniu usług. Wspólny majątek uczestników jest wyodrębniony w tym znaczeniu, że żaden z nich nie może nim rozporządzać. Wspólnik nie może też domagać się podziału tego majątku w okresie działalności s. S. cywilna nie ma osobowości prawnej. Za zobowiązania s. wspólnicy odpowiadają solidarnie. W braku odmiennej umowy każdy z nich jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw s. Jeżeli nie istnieje odmienna umowa lub uchwała wspólników, każdy z nich reprezentuje s. w takich granicach, w jakich jest upoważniony do prowadzenia jej interesów. S. cywilna wykorzystywana jest Jako forma prawna wszelkiej wspólnej działalności gospodarczej, zwłaszcza zaś jako forma prawna wspólnie prowadzonych zakładów indywidualnego rzemiosła oraz wspólnych przedsiębiorstw prywatnego przemysłu i handlu. 2. S. jawna jest to s., którą prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, nie będąca inną s. handlową. Ma, podobnie jak s. cywilna, wyodrębniany majątek, a wspólnicy również odpowiadają bez ograniczenia za długi s. Przepisy te mają na celu przystosowanie tej formy s. do potrzeb większych przedsiębiorstw. W polskiej praktyce gospodarczej s. jawna nie znajduje zastosowania. W krajach kapitalistycznych, oprócz s. jawnej, istnieje jeszcze inny rodzaj s. nie mającej osobowości prawnej, przystosowanej do potrzeb większych przedsiębiorstw, a mianowicie s. komandytowa. W s. komandytowej część jej udziałowców (a przynajmniej jeden) zwana komandytariuszami odpowiada za długi s. całym swoim majątkiem bez ograniczenia, a część wspólników (a co najmniej jeden) ponosi odpowiedzialność za długi s. do wysokości określonej kwoty, zwanej sumą komandytową. 3. S. akcyjna jest s. kapitał o- w ą. Powstanie jej uzależnione jest od zebrania kapitału zakładowego w formie wkładów założycieli lub publicznej subskrypcji. Założyciele i subskrybenci otrzymują -* akcje (papiery wartościowe świadczące o ich udziale w kapitale s.) 4. równej wartości nominalnej, w ilości przewidzianej w statucie s. i w zasadzie odpowiedniej do wysokości wkładów kapitałowych. S. akcyjna jest osobą prawną. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania s. Akcje są zbywalne, stąd wstąpienie i wystąpienie ze s. jest bardzo łatwe. Organami s. są: zarząd, będący organem stałego zarządzania i reprezentujący s. w obrocie, rada nadzorcza, 5. komisja rewizyjna, będące organami nadzoru i kontroli, walne zgromadzenie akcjonariuszy (organ najwyższy s.), do kompetencji którego należy powoływanie innych organów s., zmiany statutu, rozwiązanie s. itd. S. akcyjna rzadko występuje w gospodarce socjalistycznej. Formę tę jednak mają pewne przedsiębiorstwa państwowe, których działalność wiąże się z obrotem zagranicznym, np. Bank Handlowy w Warszawie, Przedsiębiorstwo Transportowo-Spedycyjne C. Hartwig, Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego „Dal”. W ustroju kapitalistycznym forma s. akcyjnych jest szeroko wykorzystywana przez duże przedsiębiorstwa, przede wszystkim dzięki temu, że wstąpienie do s. akcyjnej nie pociąga za sobą odpowiedzialności za długi s„ a zatem ryzyko akcjonariuszy ogranicza się tylko do sumy zapłaconej za akcje. Ponadto zaletą tej formy prawnej jest łatwość wstąpienia i wystąpienia ze s., które następują przez nabycie lub zbycie akcji. Forma s. akcyjnej odegrała istotną rolę w procesie koncentracji i centralizacji kapitału, na co zwrócił uwagę K. Marks. 6. S. z ograniczoną odpowiedzialnością jest również s. kapitałową, mającą osobowość prawną. Wymagany do jej założenia kapitał zakładowy jest mniejszy niż jego minimum wymagane w s. akcyjnej. Udziały kapitału zakładowego (dokumenty uprawniające do uczestniczenia w kierownictwie i partycypacji w zyskach s.) są trudniej zbywalne, gdyż nie mogą być na nie wystawiane dokumenty na okaziciela lub na zlecenie. Zapewnia to większą stabilność składu osobowego udziałowców niż w s. akcyjnej. Struktura organów s. z ograniczoną odpowiedzialnością jest analogiczna do struktury organów s. akcyjnej. W gospodarce socjalistycznej, w przeciwieństwie do kapitalistycznej, forma s. z ograniczoną odpowiedzialnością jest mało wykorzystywana i stosowana przez niektóre tylko przedsiębiorstwa handlu zagranicznego. W ustroju kapitalistycznym korzystają z niej wielkie i średnie przedsiębiorstwa. W organizacjach kartelowych typu syndykackiego w formie s. z ograniczoną odpowiedzialnością tworzone są biura sprzedaży produkcji przedsiębiorstw skartelizowanych.
