Cena monopolowa

Cena monopolowa, cena towarów, których produkcja i zbyt opanowane są przez monopole kapitalistyczne. C.m. przewyższa cenę produkcji i składa się z kosztów produkcji i zysku monopolowego, przy czym ten ostatni jest z reguły wyższy od przeciętnego zysku od kapitału. Stopień, w jakim c.m. przewyższa cenę produkcji, oraz stopień, w jakim zysk monopolowy przewyższa zysk przeciętny, są rezultatem zasięgu opanowania przez monopol produkcji danego wytworu i zależą od intensywności potrzeb na wytwarzane przez monopol produkty oraz możliwości ich substytucji. C.m. nie znoszą granic określonych przez prawo wartości, gdyż suma cen wszystkich produktów równa się sumie ich wartości. Sumy o jakie zysk monopolowy przewyższa zysk przeciętny pokrywają konsumenci, gospodarka drobnotowarowa, a także kapitalistyczne przedsiębiorstwa nie zmonopolizowane, które muszą płacić c.m. za środki produkcji. Ponieważ monopole, podobnie jak wszystkie przedsiębiorstwa kapitalistyczne, dążą do maksymalizacji sumy zysku, c.m. ustalane są na takim poziomie, przy którym cena pomnożona przez wielkość popytu przynosi największą sumę zysku. Obecnie dążą one z reguły do maksymalizacji zysku w długim okresie, ustalając ceny swoich produktów na takim poziomie, aby osiągnąć jak największą sumę zysku w całym tym okresie. Na skutek tego produkcja jest często znacznie niższa w porównaniu z możliwościami, jakie stwarza zdolność produkcyjna przedsiębiorstw monopolistycznych. Cechą charakterystyczną c.m. jest również to, że na ogół w ślad za obniżką kosztów produkcji nie następuje obniżka c.m. wobec braku mechanizmu wolnej konkurencji. Przez c.m. należy rozumieć nie tylko ceny tzw. czystego monopolu, który występuje wówczas, gdy cała produkcja danego wyrobu opanowana jest przez jedno przedsiębiorstwo monopolistyczne, ale również ceny w warunkach istnienia oligopolu. Ceny przy oligopolu zbliżone są do ceny występującej przy czystym monopolu. Ze względu na korzyści, które przynosi podział rynku między przedsiębiorstwami wchodzącymi w skład oligopolu, dochodzi bowiem do wyraźnego lub milczącego porozumienia między nimi co do wysokości c.m.