Cen różnicowanie, polega na sprzedaży po różnych cenach identycznych dóbr i usług w zależności od ich przeznaczenia lub nabywających je osób. Warunkiem r.c. jest opanowanie przez monopol rynków, na których sprzedaje się dane towary. W ustroju kapitalistycznym celem r.c. z reguły jest maksymalizacja zysków. Monopole ustalając na rynku o małej elastyczności popytu wysoką cenę, a na rynku o wysokiej elastyczności popytu cenę niższą, zwiększają globalny przychód. Osiąga on maksimum, gdy przychody krańcowe na wszystkich rynkach są równe. W ustroju socjalistycznym w dążeniu do maksymalizacji zysku nie stosuje się r.c., ponieważ planowy podział dochodu narodowego na część konsumowaną i akumulowaną dokonywany jest za pomocą całego systemu cen i płac. W pewnych jednak warunkach r.c. stanowi dogodną metodę polityki gospodarczej, pozwalającą na realizację określonych celów społecznych, lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych, zapewnienie równowagi rynkowej itp. Typowymi przykładami stosowania r.c. w gospodarce socjalistycznej są: 1. korzystanie przez pewne kategorie ludności z ulgowych cen biletów do teatru, zniżek kolejowych, tańszych mieszkań itp.; r.c. jest tu uzasadnione przede wszystkim względami socjalnymi; 2. r.c. prądu w zależności od użytkownika (gospodarstwa domowe lub przemysł), pory dnia oraz ilości zużytego prądu; w tym przypadku r,c. umożliwia jednoczesne spełnienie trzech warunków: a) zrównoważenia popytu z podażą, b) zapewnienia elektrowni rentowności, c) pełnego wykorzystania Jej zdolności produkcyjnej; 3. w niektórych krajach socjalistycznych płacenie kołchozom przez organizacje skupu wyższej ceny za produkty sprzedawane państwu ponad wyznaczony plan; 4. r.c. dóbr występujących Jednocześnie jako środki produkcji i środki spożycia (np. węgiel); r.c. jest w tym przypadku skutkiem, a nie celem podziału rynku na wyodrębnione i odseparowane od siebie sfery. Należy podkreślić, że r.c. stanowi tylko wyjątek reguły, którą jest występowanie cen jednolitych.
