Surowce

Surowce, grupa -+ przedmiotów pracy o najmniejszym stopniu przetworzenia bądź w postaci przygotowanych do dalszego przerobu kopalin, produktów rolnych, leśnych i zwierzęcych, bądź produktów tych po wstępnym procesie uszlachetnienia. W s. zawarta jest zawsze na pewno ilość pracy ludzkiej poniesiona (choćby w minimalnej wielkości) w procesie wydobycia, uprawy rolnej, pozyskiwania produktów leśnych ltp. Np. złoża rudy żelaza są bogactwem naturalnym, a s. natomiast ruda wydobyta i przygotowana do dalszego przetwarzania. S. wg klasyfikacji przedmiotów pracy zaliczane sq do grupy materiałów, w których skład wchodzą ponadto półprodukty, elementy kooperacyjne, części zamienne, przedmioty nietrwałe. W praktyce identyfikuje się często materiały 1 półprodukty (półfabrykaty), określając tym mianem tylko część s. o najwyższym stopniu przetworzenia. Granica między s. a półproduktami (lub materiałami wg podanej interpretacji identyfikującej materiały i półprodukty) nie jest wyraźna. Jednoznacznie dają się zakwalifikować do s. tylko kopaliny, produkty rolne i zwierzęce, np. woda, rudy, węgiel, bawełna, juta, wełna. S. wstępnie przetworzone, np. surówka żelaza, celuloza i drewno tartaczne, metale nieżelazne w blokach, skóry, włókno syntetyczne zaliczane są często do półproduktów (materiałów) łącznie z pochodnymi o wyższym stopniu przetworzenia, jak stal, wyroby walcowane ze stali i metali nieżelaznych, płyty wiórowe i pilśniowe, materiały budowlane pochodzenia mineralnego, papier itp. Odrębną grupą s. są tzw. s. wtórne, a więc odpady produkcyjne nie nadające się do bezpośredniego wykorzystania (wymagające przetworzenia), przedmioty poużytkowe (np. makulatura, szmaty, zużyte opony) i pokonsumpcyjne. S. wtórne powstają wprawdzie z przedmiotów o na ogół wysokim stopniu przetworzenia, ale z uwagi na konieczność ponownego ich uszlachetniania i wprowadzenia do procesu produkcyjnego we wstępnych jego fazach, zaliczone są do grupy s. W skali mikroekonomicznej pojęcia ekonomiczne: „s.’ „półfabrykaty’, „materiały”, „wyroby gotowe” wiążą się z nomenklaturą przyjętą w rachunkowości i sprawozdawczości. Dla określonego przedsiębiorstwa (np. huty) s. będzie ruda, półfabrykatem — surówka i stal w tzw. wlewkach i kęsach, a wyrobem gotowym — pręty walcowane ze stali, w fabryce samochodów te same pręty walcowane będą s. (materiałem), obrobione detale półfabrykatami, a wyrobem gotowym np. silnik samochodu. Ten sam silnik kupowany przez inną montownię samochodów znowu jest elementem kooperacyjnym zaliczonym wg ewidencji do materiałów. Względność klasyfikacji występuje również, gdy s. jest jednocześnie środkiem konsumpcji nie wymagającym przetwórstwa. Ma to często miejsce w przypadku np. warzyw czy owoców, które są w zasadzie przedmiotami bezpośredniego spożycia, ale odpowiednio przygotowane mogą być również s. dla przetwórstwa owocowo-warzywnego. S. są podstawą rozwoju gospodarczego każdego kraju. Tzw. baza surowcowa, a więc potencjalne możliwości uzyskania s., decyduje o możliwościach i kierunkach rozwoju górnictwa, przemysłu i rolnictwa, a także o ich terytorialnym rozmieszczeniu, stwarza określoną sytuację w handlu zagranicznym, jest jednym z czynników decydującym o polityce gospodarczej państwa. Wielkość i strukturę bazy surowcowej określają, przede wszystkim bogactwa naturalne: złoża węgla, ropy naftowej, rud, siarki itp. oraz warunki klimatyczne, sprzyjające (lub niesprzyjające) dla rolnictwa i hodowli, a także naturalny rozwój fauny i flory.